Các quy luật dẫn truyền trong các sợi thần kinh

Qua các nghiên cứu sự dẫn truyền hưng phấn trong các sợi thần kinh người ta đã xác định được một số quy luật của quá trình này như sau:

- Quy luật toàn vẹn và liên tục về sinh lý. Để có thể dẫn truyền hưng phấn trên các sợi thần kinh, điều kiện bắt buộc là sự toàn vẹn về cấu tạo giải phẩu và chức năng sinh lý của sợi thần kinh. Vì vậy, khi bị cắt đứt hay bị tác dụng bởi một số yếu tố bất kỳ nào làm rối loạn tính toàn vẹn về giải phẩu thì sợi thần kinh sẽ mất đi khả năng dẫn truyền hưng phấn.Ví dụ, thắt dây thần kinh, làm căng quá mức các sợi thần kinh đều làm mất khả năng dẫn truyền hưng phấn. Sợi thần kinh cũng không thể dẫn truyền hưng phấn khi có các tác động gây rối loạn đến sự phát sinh xung động thần kinh. Ví dụ, làm lạnh hay nóng quá, tác động của các hoá chất khác nhau, đặc biệt là các chất gây tê ... đều có tác dụng ngăn cản sự dẫn truyền hưng phấn theo các sợi thần kinh.

  - Quy luật dẫn truyền hai chiều. Khi kích thích vào sợi thần kinh, hưng phấn sẽ được truyền theo hai chiều của nó, nghĩa là hưng phấn được truyền ra ngoại vi và truyền vào trung tâm. Sự dẫn truyền hưng phấn hai chiều của sợi thần kinh có thể chứng minh bằng thí nghiệm sau:

 Trong các cơ đùi của ếch (m. gracilis) có hai nửa, mỗi nửa nhận được các nhánh khác nhau được tách từ các sợi thần kinh vận động. Ta tách cơ gracilis ra làm hai phần, chúng chỉ liên hệ với nhau bằng các nhánh của các sợi thần kinh. Sau đó ta kích thích một nửa của cơ bằng dòng điện và thấy hai nửa cơ gracilis đều co lại. Điều đó chứng tỏ rằng hưng phấn đã được truyền theo các nhánh của cùng một axon, lúc đầu theo chiều hướng tâm, sau đó theo chiều ly tâm.

 Quy luật dẫn truyền hai chiều trên các sợi thần kinh không mâu thuẩn với trường hợp dẫn truyền trong cung phản xạ là dẫn truyền một chiều từ ngoại vị về trung ương, rồi từ trung ương ra ngoại vi. Dẫn truyền trong cung phản xạ không chỉ đơn thuần diễn ra ở trên các sợi thần kinh mà còn phải qua các xinap - cấu trúc chỉ cho phép hưng phấn truyền theo một chiều nhất định.

  - Quy luật dẫn truyền riêng biệt. Các sợi thần kinh ngoại vi đều được cấu tạo từ rất nhiều các sợi thần kinh, trong đó có các sợi thần kinh vận động, các sợi thần kinh cảm giác và các sợi thần kinh thực vật. Các sợi thần kinh nằm trong cùng một dây thần kinh có thể được bắt nguồn từ các cấu trúc ở ngoại vi ở xa nhau. Ví dụ, dây thần kinh hông điều khiển tất cả các cơ, xương, mạch máu và da của chân. Các cơ quan và các mô ở ngoại vi hoạt động bình thường được là nhờ các xung động được dẫn truyền theo từng sợi thần kinh riêng biệt, mà không truyền hưng phấn từ sợi này sang sợi khác và chỉ thể hiện tác dụng trên những tế bào nào có sợi thần kinh đến để chi phối mà thôi. Sự dẫn truyền hưng phấn riêng biệt trong từng sợi thần kinh của dây thần kinh pha có thể chứng minh bằng thí nghiệm trên cơ vân được chi phối bởi dây thần kinh pha được cấu tạo từ một số rễ của tuỷ sống. Nếu kích thích một trong số các rễ đó, thì không phải toàn bộ các cơ đều co, mà chỉ có nhóm cơ được điều khiển bởi rễ bị kích thích co lại. Các thí nghiệm ghi điện thế hoạt động từ các sợi thần kinh khác nhau trong một dây thần kinh đã chứng minh một cách chính xác sự dẫn truyền hưng phấn riêng biệt theo các sợi thần kinh cùng nằm trong một dây thần kinh.