1. Ðặc điểm cấu tạo
Ðại não gồm 2 bán cầu đại não phải
và trái, ngăn cách nhau bởi rãnh gian bán cầu. Mỗi bán cầu đại não có một lớp
chất xám dày 2-4 mm bao xung quanh gọi là vỏ não. Gồm: thùy trán, thùy chẩm,
thùy đỉnh, thùy thái dương.
2. Chức năng của vỏ não
Vỏ não là trung tâm của nhiều chức
năng thần kinh quan trọng: Chức năng vận động.Chức năng cảm giác.Chức năng giác
quan.Chức năng thực vật. Mỗi vùng của vỏ não ứng với một chức năng nhất định.
Ngoài ra, vỏ não còn là trung tâm của các hoạt động thần kinh cao cấp như: tư
duy, tình cảm...
Trong phần này, ta chỉ nghiên cứu
các vùng chức năng của vỏ não, riêng phần hoạt động thần kinh cao cấp sẽ được đề
cập trong chương khác. Ðể nghiên cứu các vùng chức năng của vỏ não, người ta
phân chia vỏ não theo nhiều cách khác nhau. Trong đó, cách phân chia vỏ não
thành 50 vùng đánh số từ 1 đến 50 của Brodmann là thông dụng hơn cả.
- Các vùng giác quan + Vùng thị giác: Gồm các vùng 17, 18, 19 thuộc
thùy chẩm 2 bên:
Vùng 17: là vùng thị giác thông thường, vùng này cho
chúng ta cảm giác ánh sáng và màu sắc nhưng không cho ta nhận biết vật nhìn thấy.
Vùng 18, 19: là vùng thị giác nhận
thức, cho ta nhận biết vật nhìn thấy. Khi vùng này bị tổn thương thì nhìn thấy
vật nhưng không biết là vật gì.
+ Vùng thính giác:Gồm các vùng
22, 41, 42 thuộc thùy thái dương 2 bên:
Vùng 41, 42: là vùng thính giác
thông thường, cho ta cảm giác tiếng động (âm thanh thô sơ). Tổn thương vùng này
gây nên điếc.
Vùng 22: là vùng thính giác nhận
thức, cho ta nhận biết âm thanh loại gì.
+ Vùng vị giác: Thuộc vùng 43 của
thùy đỉnh
+ Vùng khứu giác: Thuộc vùng 34 của
thùy thái dương, vùng này thuộc hệ viền.
+ Vùng cảm giác: Thuộc vùng 1, 2,
3 của hồi đỉnh lên.
+ Vùng vận động: Thuộc hồi trán
lên, đây là nơi xuất phát của bó tháp. So với các vùng khác thì vùng vận động
có diện tích lớn nhất.
Ngoài ra, bên cạnh vùng vận động
còn có vùng tiền vận động thuộc vùng 6 thùy trán, đây là nơi xuất phát các sợi
đi đến các nhân xám dưới vỏ rồi theo hệ ngoại tháp chi phối các vận động tự động.
Vùng vận động và cảm giác của vỏ
não có các quy luật hoạt động sau đây:
Quy luật bắt chéo: Bán cầu não bên này chi phối vận động và cảm giác của nửa
thân bên kia. Quy luật ưu thế: Những cơ quan nào vận động nhiều và cảm giác
tinh tế thì chiếm vùng vỏ não rộng hơn (tay, miệng...).
Quy luật lộn ngược: Vùng vỏ não
phía trên chi phối vận động và cảm giác của các bộ phận phía dưới cơ thể. Ngược
lại, vùng vỏ não phía dưới chi phối các bộ phận phía trên.
+ Vùng lời nói. Có 2 vùng liên
quan đến lời nói:
Vùng Broca ,thuộc vùng 44, 45 của
thùy trán. Ðây là vùng chi phối vận động của các cơ quan tham gia vào động tác
phát âm như: thanh quản, môi, lưỡi... Khi vùng này tổn thương thì bị chứng câm
nhưng vẫn hiểu lời, hiểu chữ. Bệnh nhân nghe và đọc thì hiểu nhưng không thể diễn
đạt ý nghĩ của mình bằng lời nói. Tuy nhiên, họ có thể diễn đạt thông qua chữ
viết.
Vùng Wernicke nằm ở thùy thái
dương, đây là một vùng rất quan trọng trong việc hình thành tiếng nói và tư
duy.
Vì vậy, còn được gọi là vùng hiểu
ngôn ngữ, vùng hiểu biết...Vùng này không chỉ chi phối lời nói mà còn cho ta hiểu
lời, hiểu chữ...Khi vùng Wernicke bị tổn thương thì bị chứng câm kèm thêm không
hiểu lời, hiểu chữ...
Vùng lời nói phân bố không đều ở 2
bán cầu. Ở người thuận tay phải (chiếm khoảng 90%), vùng Broca và Wernicke phát
triển rất rộng bên bán cầu trái, bán cầu phải không đáng kể và bán cầu trái được
gọi là bán cầu ưu thế. Ở người thuận tay trái (chiếm 10%), ưu thế 2 bán cầu đều
nhau. Số người ưu thế bán cầu phải rất ít.
Theo GTSL Người&ĐV
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét